اختلالات یادگیری 2

اختلالات یادگیری 2

يكي از سازمانهاي مهم و مؤثر در جهان امروز و آينده سازمان آموزش و پرورش است.موضوع اساسي و محور اصلي اين سازمان انسان است و مهمترين و دشوارترين مسأله مبتلا به انسان تعليم و تربيت اوست.جوامع بشري تنها با آموزش و پرورش صحيح مي توانند از توسعه و پيشرفت سياسي و اقتصادي،عدالت اجتماعي،سلامت و تندرستي،رفاه و بهزيستي برخوردار شده و حياتي انساني و در خور شأن و كرامت آدمي را تجربه نمايند.عليرغم اهميت فراوان سازمان آموزش و پرورش از نظر اجتماعي، فرهنگي،اقتصادي، سياسي،اخلاقي و… مشاهده مي شود كه در اين سازمان انواع متعدد اتلاف و ضايعه وجود دارد كه باعث عدم توفيق در تحقق هدفها و مقاصد تربيتي و آموزشي شده است و عوامل زيادي منشأ اين اتلافها و ضايعات مي باشند از جمله ضعف و كمبود در برنامه ها و روشها،كمبود وسايل و امكانات،مشكلات تدريس معلم،شرايط نا مناسب فرهنگي و اقتصادي خانواده،مشكلات شناختي،جسماني،عاطفي،اجتماعي دانش آموزان و….

يكي از مهمترين مسائل و مشكلات دانش آموزان مشكلات مربوط به فراگيري مطالب درسي و يادگيري آنها مي باشد كه در صورت عدم توجه  به آن منجر به افت تحصيلي و حتي ترك تحصيل آنان خواهد شد و لطمات جبران ناپذيري از نظر رواني و اقتصادي بر كودك، خانواده و نظام آموزش و پرورش وارد مي نمايد.

در دهه هاي اخير تحولات و پيشرفتهاي چشم گير و اميدبخشي در دانش بشر در زمينه آموزش و پرورش رخ داده است كه يكي از اين تحولات در زمينه شناسايي،تشخيص و درمان اختلالهاي يادگيري است.

دانش آموزان دچار اختلال يادگيري،عليرغم داشتن هوش متوسط و يا بالاتر و قرار داشتن در محيط آموزشي مناسب و فقدان ضايعات بيولوژيك اجتماعي و رواني حاد، قادر به يادگيري در زمينه هاي خاصي نمي باشند و نسبت به دانش آموزان ديگر عملكرد تحصيلي ضعيف تري دارند.غالباً عقب ماندگي ذهني،نخستين تصوري است كه به ذهن بيشتر معلمان در مورد چنين دانش آموزاني خطور مي كند اما بتدريج صاحب نظران و معلمان و دست اندركاران تعليم و تربيت،تفاوت هائي بين عقب ماندگان ذهني و عقب ماندگان درسي مشاهده كرده اند و اين مشاهدات به پيدايش گروه ديگري از دانش آموزان انجاميده است كه مشكل آنان را اختلالهاي يادگيري نامگذاري كرده اند.

وجود اينگونه مشكلات تنها به افت تحصيلي و اتلاف اقتصاد ملي پايان نمي پذيرد بلكه به سرزنش و تحقير دانش آموزان،تشكيل خود پنداره ضعيف و كاهش عزت نفس آنان منجر خواهد شد و سلامت رواني آنها را به خطر مي اندازد.

بسياري از مشكلات يادگيري در همان سالهاي اوليه دبستان قابل پيشگيري اند و
مي توان با صرف نظر اندكي وقت،علل مشكل را شناسايي و درمان نمود.دست اندركاران امر تعليم و تربيت بايد اين مشكلات را مورد شناسايي قرار دهند.معلمين دوره ابتدايي در صورتي كه اطلاعاتي در اين زمينه داشته باشند مي توانند اين مشكل را تا حدود زيادي تشخيص دهند و در جهت رفع آن اقدام نمايند و اگر آگاهي و مهارتهايي در اين زمينه نداشته باشند ممكن است بسياري از اختلالها را در كودك تثبيت كنند.اين مسئله مهم است كه اگر كودك دچار اختلال يادگيري در كلاس وجود دارد تا آنجائيكه ممكن است بايد زودتر شناسايي شود تا از بسياري از شكستهاي تحصيلي و ناسازگاريهايي كه معلول اين گونه مشكلات يادگيري است جلوگيري شود. بنابراين معلمان دوره ابتدايي بايد با ويژگيها و انواع اختلالهاي يادگيري و امكان درمان آنها آشنا باشند تا بتوانند با شناسايي به موقع اين گونه دانش آموزان و تدارك آموزشهاي ويژه براي آنان و يا ارجاع آنها به متخصصين ذيربط مشكلات يادگيري آنان را تا حد زيادي مرتفع نمايند.

بررسي و توجه به اختلالهاي يادگيري از ضروريات هر نظام آموزشي مي باشد. به همين منظور اخيراً پژوهشها و تحقيقات فراواني در مورد كودكاني آغاز شده است كه حالت و رفتار آنان براي بسياري از پدران،مادران و مربيان شگفت آور است. كودكاني كه در پاره اي از كارها بر بسياري از همگنان خود پيشي مي گيرند و در پاره اي مانند كودكان كوچكتر از خود عمل مي كنند.اين دانش آموزان در يك يا چند ماده درسي از ديگر دانش آموزان كلاس عقب هستند و اغلب توسط معلمين تحت عنوان ناسازگار و عقب مانده در كلاس درجه بندي مي شوند.اين دانش آموزان نه تنها در آموزش و تحصيل مشكلاتي دارند بلكه از جهت توانايي براي شيوه هاي سازگاري در ابعاد اجتماعي،عاطفي و اخلاقي در كلاس و مدرسه نيز نارسايي دارند

اختلال يادگيري جزئي از اختلالهاي رشدي است كه كودك عليرغم داشتن هوش طبيعي،توانائيهاي جسمي و حسي طبيعي و نداشتن ضايعات عصبي، از اشكالات يادگيري در زمينه هاي خاص مانند رياضيات،خواندن و نوشتن رنج مي برد.در حال حاضر بسياري از خانواده هاي مرفه،نيمه مرفه و حتي كم درآمد مبالغ قابل توجهي را صرف بكارگيري معلم خصوصي مي كنند و اين در حالي است كه هوشبهر فرزندان آنان عادي و يا بالاتر از عادي است و آنها مي توانند با اتكاء به آموزشهاي رسمي و بدون نياز به تدريس خصوصي به تحصيل ادامه دهند و عدم پيشرفت تحصيلي آنان غالباً به وجود يك اختلال ضعيف در توانايي هايي همچون تمركز،حافظه بصري،حافظه شنوايي،حساسيت شنوايي و… مربوط مي شود.

اخيراً آموزش و پرورش كودكان را براي تشخيص ميزان آمادگي ورود به دبستان مورد ارزيابي و آزمون قرار مي دهد،اما اختلالهاي يادگيري و شناسايي آن در اين برنامه مورد عنايت قرار نگرفته است. در صورت تشخيص به موقع اين كودكان و درمان اختلال آنان،آنهامي توانند مانند ساير كودكان از پيشرفت تحصيلي نسبي برخوردار گردند.بنابراين معلمان دوره ابتدايي بايد با ويژگيهاي اختلالهاي يادگيري آشنا بوده،انواع آنرا بدانند و با عمده ترين روشهاي شناسايي و تشخيص اختلالهاي يادگيري و امكان درمان آن آشنا باشند.سردرگمي و نا آشنايي مربيان و والدين باعث مي گردد كه تعدادي از كودكان دچار اختلالهاي يادگيري به مدارس كم توان ذهني فرستاده شوند و با توجه به اينكه اين كودكان از نظر هوشي مشكلي ندارند،دچار مشكلات عاطفي،سازشي و تطبيق با محيط آموزشي خود شوند و اگر اين كودكان در همان مدارس عادي باقي بمانند با عنايت به اينكه در درس يا دروس خاصي بطور پي درپي دچار شكست و افت مي شوند امكان دارد گرايش به رفتارهاي ضد اجتماعي پيدا كنند و مشكلاتي را براي خود،مربيان و خانواده فراهم نمايند.

نكته قابل توجه اين است كه معلمين بايد بدانند كه اين گونه كودكان معمولاً در تمام جنبه هاي زندگي، ظاهري عادي دارند،بهره هوشي متوسط يا بالاتر دارند،از نظر حواس مختلف(بينايي،شنوايي،لامسه و…)سالم هستند.از امكانات محيطي و آموزشي نسبتاً مناسبي بر خوردارند و داراي نابهنجاريهاي شديد رفتاري نيستند.اما در عين حال چنين كودكاني از نظر عملكرد(تحصيلي)ناتوان هستند.به عبارت ديگر بين سطح هوش و پيشرفت تحصيلي آنان تفاوت معني داري وجود دارد بنابراين هدف از سنجش اختلال يادگيري در كودكان و شناسايي به موقع آنان و تشخيص نقاط ضعف آنان به منظور برنامه ريزيهاي كمك آموزشي،طراحي برنامه هاي آموزشي انفرادي و يا احتمالاً جاي دادن آنها در كلاسهاي آموزشي مناسب است. از جمله مهمترين جنبه هايي كه بايد در تشخيص اختلال يادگيري مدنظر قرار داد سن تقويمي،پايه كلاس،مجموعه اي از ناتوانائيهاي ويژه،سبكهاي متفاوت يادگيري و كندي پيشرفت در تحصيل است.تحقيقات انجام شده از جمله(عرفاني،1376)نشانگر آن است كه آشنا نبودن معلمان با اختلالهاي يادگيري باعث مي شود كه دانش آموزاني كه مشكلات يادگيري دارند مورد تحقير و شماتت قرار گرفته و خود را متفاوت از ديگران ببينند و سلامت رواني آنها به خطر بيفتد.

معلمان دوره ابتدايي به دليل نقش برجسته اي كه در يادگيري كودكان در طول تحصيلات و زندگي آنان دارند نيازمند كسب آگاهيها و مهارتهاي شغلي و حرفه اي هستند.يكي از اين مهارتها آشنايي آنان با اختلالهاي يادگيري و انواع آن مي باشد زيرا با شناسايي به موقع دانش آموزاني كه دچار اين اختلال هستند و كوشش در جهت رفع مشكل آنان، مي توانند به آساني و در سطح ملي اين مشكل را تا حد زيادي مرتفع كرده و روند جاري آموزش و پرورش را به سوي كيفيت مطلوب و بهتري سوق دهند.شناسايي به موقع و سريع اين كودكان از پيچيده تر شدن تصوير تشخيصي آنان جلوگيري مي كند زيرا اگر كودك در يك زمينه درسي ويژه مانند خواندن يا رياضيات مشكل داشته باشد،اين اختلال به ساير زمينه هاي درسي ديگر نيز گسترش مي يابد و مشكلات رفتاري يا عاطفي نيز كه در اثر شكستهاي پي درپي و پي آمدهاي آن و نيز دادن القاب ناخوشايندي همچون تنبل،كم دقت،كودن و… بوجود مي آيد بر مشكلات كودك افزوده شده و باعث غامض تر شدن مسأله شناسايي مشكل دانش آموز مي شود. زيرا بسياري از اين كودكان پس از چند سال مدرسه رفتن ممكن است مضطرب،وابسته،نامطمئن،بي اختيار،متمرد و دچار عدم اعتماد به نفس شوند لذا دادن آموزشهاي مورد نياز و ايجاد حساسيت نسبت به ويژگيهاي اين گروه از دانش آموزان به كساني كه با آنان سروكار دارند امري ضروري است.